ท่านั่งม้า (ตอน 1)

การยืนม้า (โดยอาจารย์เหลียงสำนักเสี้ยวเฉิน)

การยืนม้าท่ายืนที่สำคัญที่สุดในวิชามวยจีนเกือบทุกวิชาคือท่า”หม่าปู้” คำว่า”หม่า”ในภาษาจีนแปลว่าม้า ส่วนคำว่า”ปู้”แปลว่าก้าวหรือท่าก้าวดังนั้น”หม่าปู้”จึงรู้จักในชื่อว่า”ยืนม้า”หรือ”นั่งม้า” คือการยืนที่มีลักษณะเหมือนนั่งบนหลังม้า

ผู้คนมักเข้าใจผิดว่าการ”ยืนม้า”หรือ”หม่าปู้”เป็นท่ายืนพื้นฐานแต่แท้จริงแล้ว”หม่าปู้”เป็นทั้งพื้นฐานและขั้นสูง ถือเป็นท่าที่เป็นหัวใจของมวยจีนเพราะไม่ว่าผู้ฝึกจะฝึกถึงระดับไหนก็ตามก็ล้วนแต่ยังคงเกี่ยวข้องกับ”หม่าปู้”ทั้งสิ้นและเช่นกัน”หม่าปู้”มักถูกคิดว่ามีไว้ฝึกกำลังขาเท่านั้นแต่แท้จริงแล้ว”หม่าปู้”ยังเกี่ยวข้องกับการใช้จริงในการต่อสู้ ,การเสริมสร้างพลังโจมตี,การสร้างความเป็นหน่วยเดียวของร่างกาย,การยืนชี่กง,และการฝึกร่ารำท่ามวย,การฝึกหยั่งรากที่แข็งแรง ฯลฯ
จะเห็นว่า”หม่าปู้”มีผลมากมายต่อการฝึกและเกี่ยวพันกับทุกระดับในการฝึกแต่อย่างไรก็ตามระดับและผลที่ได้จากการฝึก”หม่าปู้”นั้นขึ้นอยู่กับระดับของการฝึก”หม่าปู้”ว่าผู้ฝึกเข้าใจมันได้มากน้อยเพียงใดนอกจากนี้”หม่าปู้”ยังเกี่ยวพันกับการฝึก”ชี่กง”ในท่ายืนหรือการฝึกสมาธิยืนที่เรียกว่า”จ้านจ้วง”หรือ”ฉานฉวง”

ดังนั้นจะเห็นว่าจากการยืน”หม่าปู้”เพื่อฝึกกำลังขาสามารถพัฒนาระดับการฝึกสู่การฝึก”ชี่”ซึ่งเป็นการฝึกภายในได้ดังนั้นจะเห็นว่า”หม่าปู้”มีความลึกล้ำและมีความสำคัญเกี่ยวพันกับการฝึกฝนอันช่วยให้การพัฒนาฝีมือเป็นไปอย่างรวดเร็วและยังมีประโยชน์มากมายมหาศาล ซึ่งผู้ที่ไม่ได้ลองฝึกจะไม่มีทางเข้าใจได้เลย

วิธีการฝึกหม่าปู้
1.”หม่าปู้”มีการยืนหลายระดับ การยืนแบบสูงจะยืนฐานแคบ เท้าขนานไหล่ปลายเท้าชี้ไปข้างหน้าขนานกัน

(ดังรูป1แสดงท่าวางเท้าที่ผิดคือแบบแบะออก และที่ถูกคือเท้าขนานกัน)

ย่อเข่าลงเล็กน้อยหย่อนก้นคล้ายทรุดนั่งลง แต่ไม่ให้ก้นต่ำเกินเข่า ขณะนั่งลงอย่าโย้เข่าไปด้านหน้ายืนให้เข่าและขาอยู่นิ่ง จากนั้นกระดกหัวเหน่าไปด้านหน้าเล็กน้อย(อาจต้องแขม่วท้องเล็กน้อย)จัดให้หลังตรง ค่อยๆคลายท้อง โดยไม่เปลี่ยนท่าการยืนหรือยื่นก้นออกไป ศีรษะและหลังตตั้งตรง



(ดังรูปที่2)แขวนกะหม่อมราวกับมีเชือกดึงจากด้านบน ตามองไปข้างหน้า มือกำไว้ข้างเอว หรือยื่นตรงออกไปข้างหน้าหรืออาจจะทำท่าโอบบอลแบบไท่เก๊กก็ได้ คลายไหล่ จัดน้ำหนักให้ตกกระจายบนฝ่าเท้า ยืนให้มั่นคงไม่โยกหน้าหลัง






2.วางจิตที่เท้า(หยั่งราก) ซึ่งจะทำให้ร่างกายมีความมั่นคงจากนั้นเชื่อมโยงร่างกายส่วนต่างๆให้เป็นหน่วยเดียวกันโดยการจัดร่างกายและการใช้จินตนาการจะช่วยให้ง่ายขึ้น
3.พยายามตรวจเช็คส่วนต่างๆของร่างกาย เมื่อร่างกายถูกต้องแล้วให้พยายามทำร่างกายให้ผ่อนคลายมากที่สุด
4.เมื่อเวลาผ่านไป สามารถลดระดับความสูงของการยืนลง โดยแยกขาให้ห่างมากขึ้นแต่ไม่ควรมากเกินไป ปกติแล้วควรมากสุดประมาณ 2 เท่าของไหล่ หรือมุมเข่าเป็นมุมฉาก (รูปที่ 3,4แสดงการยืนม้าต่ำ ฐานกว้าง)

5.ในระยะแรกผู้ฝึกอาจต้องการเพียงฝึกกำลังขาแต่อย่างไรก็ตามการตั้งสมาธิและสำรวมลมหายใจจะทำให้ผ่อนคลายได้มากขึ้นและทำให้ความปวดเมื่อยลดน้อยลงได้
6.เวลาที่ยืนไม่ควรมากหรือน้อยเกินไป แรกๆผู้ฝึกอาจยืนแค่ 2-3 นาทีแต่เมื่อนานไปผู้ฝึกสามารถเพิ่มระยะเวลาในการฝึกให้มากขึ้นได้ถึง 1 ชั่วโมงผู้ฝึกควรหาเวลาที่พอดีของตัวเอง ซึ่งส่วนใหญ่มักอยู่ที่ประมาณ 15-20 นาที หากผู้ฝึกรู้สึกเหนื่อยเกินไปอาจแบ่งการฝึกออกเป็นหลายรอบ รอบละประมาณ 5 นาที ซึ่งผู้ฝึกอาจฝึกได้ถึงวันละ 4-5 รอบ
7.เป็นวิธีที่ดีในการที่จะทำใจให้เป็นสมาธิและสำรวมลมหายใจในขณะยืนการใช้จินตนาการจะช่วยให้ผู้ฝึกมีสมาธิขึ้น ผู้ฝึกอาจจะจินตนาการถึงภาพที่สวยงามต่างๆเช่นจินตนาการว่ายืนอยู่บนยอดเขา หรือในป่าที่ร่มรื่น รวมถึงการวางจิตที่ตันเถียน แต่อย่างไรก็ตามผู้ฝึกไม่ควรจะจดจ่อกับการสร้างภาพความคิดมากเกินไปเพราะจะทำให้ไม่สามารถผ่อนคลายจิตได้และผู้ฝึกไม่ควรที่จะพยายามหายใจด้วยท้องหรือหายใจแบบปฏิภาคผู้ฝึกควรค่อยๆควบคุมกระบวนการเหล่านี้ให้ค่อยเป็นค่อยไป เมื่อนานไปการหายใจจะลึกและยาวขึ้นเอง
8.จินตนาการถึงความเป็นหนึ่งเดียวกันของร่างกายกับพื้นดินและกับสภาพแวดล้อมรอบกายหรือกับสภาพแวดล้อมในจินตนาการ วิธีนี้จะช่วยในการสร้างความสัมพันธ์ภายในร่างกายและระหว่างร่างกายกับสภาพแวดล้อมภายนอก