จากข้อมูล ถึงภูมิปัญญา

ข้อมูล คือข้อสังเกตตัวเลขต่างๆ ที่ยังไม่ได้วิเคราะห์และไม่มีบริบท ตัวอย่างเช่น หมายเลขโทรศัพท์

สารสนเทศ คือ ข้อมูลที่ย่อยและจัดให้เป็นระบบโดยผู้อื่น เพื่อให้ท่านนำมาใช้ให้เป็นประโยชน์ ตัวอย่างเช่น การเรียงหมายเลขโทรศัพท์ตามลำดับตัวอักษร

ความรู้ คือ สารสนเทศที่ท่านได้ย่อยแล้ว และรวมเข้ากับประสบการณ์และการศึกษาของท่าน ซึ่ง สามารถนำไปใช้ในกิจกรรมในชีวิต เช่น ท่านรู้ว่า หมายเลขโทรศัพท์นี้เป็นของเพื่อน รวมทั้งสิ่งอื่นๆ ที่ท่านรู้เกี่ยวกับเพื่อนคนนี้ ความรู้ที่สำคัญขึ้นเรื่อยๆ คือรู้จักว่าจะหาสารสนเทศที่เป็น ประโยชน์สำหรับท่านเองได้อย่างไร

ภูมิปัญญา เสริมสร้างความลึกซึ้ง มุมมอง และความหมายให้ความรู้ โดยใช้เครื่องมืออื่นๆ นอกเหนือจากตรรกะและการวิเคราะห์ เช่น ไหวพริบ และความรู้สึกจากหัวใจ สามัญสำนึก ภูมิปัญญาโดยนิยามมีหลายมิติ และกลั่นกรองความรู้จากหลายสาขาวิชา ซึ่งไม่สามารถถ่ายทอด ให้ผู้อื่นได้ง่ายๆ

"เราสามารถเรียนรู้ได้จากความรู้ของผู้อื่น
แต่เราไม่สามารถมีภูมิปัญญาโดยอาศัยภูมิปัญญาของผู้อื่น"
(มิเชล เดอ มองตาญ 1533-1592)

ถ้าเปรียบเทียบกับถ่านหินยุคอุตสาหกรรม ข้อมูลก็คือสายแต่ที่ยังฝังลึกอยู่ในเหมือง

สารสนเทศคือถ่านหินใส่กระสอบแล้วพร้อมนำไปใช้
ความรู้คือเหล็กที่ผลิตโดยใช้ถ่านหินเป็นวัตถุดิบ
ภูมิปัญญาคือ สะพานที่ทำให้คนติดต่อกันได้ ซึ่งคือจุดมุ่งหมายที่แท้จริงของกระบวนการนี้

จากหนังสือเงินตราแห่งอนาคต, เบอร์นาร์ด ลีตาร์, สนพ.สวนเงินมีมา, แปล จินตลา วิเศษกุล หน้า 132-133